Een drukkerij als Wereld erfgoed

MUSEUM PLANTIN-MORETUS
Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van het drukwerk en ben je in Antwerpen, dan is een bezoek aan het museum Museum Plantin-Moretus zeker de moeite waard!

Het Museum is het woonhuis met drukkerij van de familie Plantin en Moretus uit de 16e - 17e eeuw. Het museum bestaat uit de volgende onderdelen: drukkerij, de grote bibliotheek, de tuin en het woonhuis.
Dat er rond 1600 een goede boterham viel te verdienen als uitgever, is goed te zien in onder andere het woonhuis. Het volledige huis is uitgerust met Vlaams meubilair en kunstvoorwerpen en veel houtsnijwerk. De wanden zijn bekleed met goudleer. De collectie heeft ook een paar interessante doeken van Rubens, die een huisvriend was.

In het museum is een schat aan historische boeken en drukken bewaard gebleven. De collectie omvat ruim 30.000 boeken (incunabelen en postincunabelen), originele zetstaven voor notenbalken en muziek.

de drukkerij

In de drukkerij staan een aantal authentieke houten drukpersen, waaronder enkele zeer oude Blau-drukpersen. Er is een gieterij voor loden drukletters, compleet met een unieke collectie handgietvormen. Wat op mij indruk maakte is dat er nog letter collecties in de kasten liggen in de originele verpakking!

Zetsel

Daarnaast worden punches en matrijzen bewaard, die worden toegeschreven aan bijvoorbeeld Claude Garamond, Johan Van der Keere en andere beroemde lettersnijders uit de 17e en 18e eeuw. Deze zijn van uitzonderlijk belang als typografisch erfgoed. De drukkerij werd in 1580 in gebruik genomen. Voor die tijd waren er al zeker 16 drukpersen in gebruik. Afgezien van het inwonend winkel- en huispersoneel en de externe boekbinders en graveurs, bestond het personeelsbestand uit 56 man: 32 drukkers, 20 zetters, 3 proeflezers en een niet-gekwalificeerd werkman. Dat was de toestand in 1575. Plantijns bedrijf was toen de grootste typografische onderneming op wereldvlak.

de bibliotheek

Ook is vrijwel het complete archief en de boekhouding over de periode dat de drukkerij actief was, bewaard gebleven. Dit is een zeldzame en bijzondere bron van informatie over de sociale geschiedenis van de stad Antwerpen en over de werkomstandigheden van de arbeiders. In een bewaard gebleven arbeidsreglement werden de arbeidstijden beperkt: niet voor vier uur 's nachts beginnen, en tot ten laatste elf uur 's avonds.
Handzetters en drukkers stonden op stukloon en maakten lange werkdagen om hun gezin te kunnen onderhouden. Toch werden drukkersknechten gewoonlijk beter betaald dan hun tijdgenoten.

Veel indruk maakte op mij de medische boeken met prachtige gedetailleerde illustraties. Deze werden in die tijd met de hand uit een plaat gegutst. Ik zag een boek met het menselijk lichaam waarvan delen open te vouwen zijn. Dit soort zaken zijn tegenwoordig zo vanzelf sprekend, maar als je bedenkt dat het allemaal handwerk is met de 'primitieve' middelen uit die tijd krijg je bewondering voor het vakmanschap.

Het leven van Christoffel Plantin in een paar zinnen.